Ga naar de inhoud 
Stotteren verbergen was een dagtaak
Ik heb mijn stotterprobleem altijd goed verborgen weten te houden. Mensen merkten wel iets aan mijn manier van spreken, maar konden het vaak niet precies plaatsen. Zeker onbekenden niet. Mijn stotteren bestond voornamelijk uit ongecontroleerde pauzes en onhoorbare blokkades, die ik verbloemde met aarzelingen, stopwoordjes en trucjes. Soms kon ik het zo goed verbergen dat niemand iets doorhad.
Maar dat verbergen was een dagtaak. 365 dagen per jaar. Geen dag even vrij, mijn hele leven lang niet.
De angst om door de mand te vallen was zo allesoverheersend dat ik die nooit kon laten varen. Want de schaamte bleef, zelfs bij de mensen die me het meest dierbaar waren. Omdat ik me minderwaardig voelde. Ik kon iets niet, iets wat voor iedereen om mij heen, zelfs de grootste onbenul, moeiteloos was: vloeiend praten.
Het ene wat ik niet kon
Ook al had ik genoeg talenten. Ik was goed in mijn werk, verdiende mijn eigen geld, schreef mooie teksten, had gevoel voor mode en stijl, kon liefde geven en ontvangen. Alles viel in het niet bij dat ene wat ik niet kon.
Therapieën die mij leerden omgaan met mijn stotteren hielpen amper, omdat ik er niet mee wilde leren leven.
Ik kon eenvoudigweg niet accepteren dat ik niet kon zeggen wat ik wilde. Want dat belemmerde me om mezelf te zijn, om te laten zien wie ik werkelijk was. Hoe kon ik accepteren dat ik altijd achter een gordijn moest blijven staan?
Hoe de avond begon
Ik was moe. De nacht ervoor had ik slecht geslapen, en dat frustreerde me, want ik moest die dag een belangrijk telefoongesprek voeren. En nu zou ik uit eten gaan met een vriendin die ik al een tijd niet had gezien. Slecht slapen had altijd invloed op mijn spreken. Nog voordat ik die ochtend de wekker had uitgezet, voelde ik de angst al door mijn lichaam trekken.
Weer een dag van verkrampte hoop dat het goed zou gaan. Weer een nieuwe dag.
Om zeven uur ‘s avonds had ik afgesproken met mijn vriendin. Het restaurant was vijf minuten fietsen, maar ik vertrok pas toen ik zeker wist dat ik zeven minuten te laat zou zijn. Dan wist ik zeker dat zij er al was, dat zij een tafeltje had gereserveerd, dat zij haar naam had genoemd.
Maar als ik aan kom fietsen, zie ik haar juist op dat moment haar fiets op slot zetten. Ik schiet snel achter een geparkeerde auto, zodat zij alsnog als eerste naar binnen kan gaan. Want niets lijkt me erger dan in mijn eentje te moeten stamelen tegen de ober – laat staan stotteren waar zij bij is.
Bij de tafel begroet ik haar enthousiast, bijna opgelucht. Altijd voel ik me, diep vanbinnen, de mindere van mijn vriendinnen en ontkom ik niet aan het gevoel dat ik blij moet zijn dat ze met mij willen omgaan. Ik ben immers maar iemand met een spraakprobleem. Wel aardig: altijd begripvol, altijd een luisterend oor. Want luisteren is veilig. Tijdens het luisteren hoef ik even niet op mijn hoede te zijn. Belangstellende vragen stellen gaat me ook redelijk af, want dan blijft de aandacht op de ander gericht.
Met een knik bestel ik bami
Mijn vriendinnen hoeven niet bang te zijn voor kritiek van mij. Als ik het ergens niet mee eens ben of een afkeurende mening heb, bijt ik nog liever mijn tong af dan het te zeggen. Stel dat ze het verkeerd opvatten, stel dat ze boos worden? Als ik me moet verdedigen, kom ik er vast helemaal niet uit.
Dus knik ik, stem ik in, lach bemoedigend en zeg: ‘Ja, dat ken ik.’ Ondertussen denk ik alleen maar: als het maar goed blijft gaan. Als ik maar niet struikel over mijn woorden. Als ik maar niet door de mand val.
Het eerste uur in het restaurant gaat redelijk goed. Het is lekker rumoerig en dat maakt spreken makkelijker. Waarom, dat weet ik niet. Zoals ik zoveel van mijn eigen trucjes niet begrijp.
Waarom maakt het beginwoordje ‘nou’ iedere zin makkelijker? Waarom helpt het als ik net iets harder praat?
De ober staat vlak achter me bij het opnemen van de bestelling. Dat scheelt. Ik wijs naar mijn keuze op de kaart. ‘Doet u mij deze maar.’ Ik mag kiezen tussen witte rijst of bami. Ik had witte rijst gewild, maar op het moment suprême zie ik zo op tegen die woorden dat ik knik wanneer de ober bami voorstelt. Ach, ook goed.
Ik overweeg om mijn verhaal in te slikken
Ik informeer naar de nieuwe werkplek van mijn vriendin. Bevalt het? Hoe gaat het met haar vriend?
Dan vraagt ze hoe het met mij gaat. Ik heb ‘toevallig’ wat artikelen in mijn tas. En nóg toevalliger: óók foto’s van mijn laatste vakantie. Daarover vertellen gaat een stuk makkelijker als de aandacht van mijn woorden wordt afgeleid door beelden.
Met het vermijden van bepaalde woorden, het omdraaien van zinnen, het voorwenden dat ik niet op een woord kan komen, het wijzen naar de foto’s, het gebruik van stopwoordjes, het doen alsof ik moet hoesten, het onder tafel wiebelen met mijn voet en op strategische momenten een hap eten nemen, weet ik de meeste stotters te omzeilen.
Dan vraagt ze of ik nog wel eens zo somber ben. Dat was toch de reden waarom ik onze vorige afspraak had afgezegd?
Ik overweeg om mijn verhaal in te slikken. Zelden geef ik me bloot. Liever buig ik het gesprek weer om naar haar. Hoe was haar reis naar New York eigenlijk?
Maak er toch geen punt van
Ik besluit toch iets persoonlijks te zeggen. Met vriendinnen moet je toch kunnen praten? En ze zou het moeten begrijpen. Ze weet dat ik meerdere stottertherapieën heb gevolgd. Ze moet merken dat het de laatste tijd slechter gaat.
Ik haal diep adem. Mijn gezicht vertrekt ervan. ‘Nou, het eh… het gaat weer erg slecht met mijn eh… met mijn stotteren. Daar baal ik enorm van,’ zeg ik.
Ze haalt haar schouders op. ‘Ach joh,’ zegt ze. ‘Jij kunt sommige dingen zo groot maken. Van dat probleempje van jou moet je niet zo’n punt maken.’
Mijn hoofd begint te suizen. Het wordt rood voor mijn ogen.
‘Dit is geen probleempje,’ zeg ik, terwijl ik mijn laatste adem eruit pers. ‘Dit is het probleem in mijn leven, dat alles overschaduwt. Altijd. Je moet begrijpen dat het voor mij heel erg is en dat het me enorm bezighoudt.’
Mijn woorden komen er vloeiend uit, alsof de emotie mijn spraak tijdelijk bevrijdt.
‘Ik vind dat je overdrijft hoor,’ zegt ze voorzichtig. ‘We hebben allemaal wel iets. Kijk naar mij, ik heb een heel witte huid, dat vind ik óók vervelend. Jij hebt gewoon dat je soms een beetje hapert. Ach ja. Daar moet je overheen stappen.’
‘Het is erg,’ zeg ik fel. ‘Ik voel me door dit probleem gewoon gehandicapt.’
Ze trekt haar wenkbrauwen op. ‘Nou, nou. Dat is wel grof. Dat is eigenlijk een flinke belediging voor mensen die echt gehandicapt zijn.’
Ze kijkt me koeltjes aan en staat op om naar het toilet te gaan.
Ik kijk haar na.
Ik wil opspringen. Weglopen. De tafel omvergooien. De borden door de zaak laten vliegen. Uit wilde razernij. Uit machteloos verdriet.
Hoe de avond eindigde
Wanneer ze terugkomt, heb ik mijn tranen verbeten.
Ik glimlach. ‘Laten we er maar over ophouden,’ zeg ik sussend. ‘Vertel eens, hoe was New York?’
Bij de fiets zoenen we elkaar gedag. ‘Leuke avond, hè?’, zegt ze.
Ik knik. Zwaai. Fiets zo hard mogelijk weg.
Tot diep in de nacht blijf ik wakker. De stad is stil, maar in mijn hoofd woedt een storm. Alle woorden die ik heb ingeslikt, alle gesprekken die ik nooit heb gevoerd, echoën in mijn gedachten.
Dan, ergens tussen woede en uitputting, valt alles op zijn plek. Dit kan niet mijn leven blijven. Ik weiger me nog langer te verstoppen achter stiltes.
Een paar maanden later spreek ik vrij.
Zonder angst.
Zonder haperingen.
De Del Ferro methode heeft me gegeven wat ik altijd miste:
Mijn eigen stem.
